شیوه ها، انواع و الزامات دورکاری در دنیا شیوه ها، انواع و الزاما

شیوه ها، انواع و الزامات دورکاری در دنیا "دورکاری" نوعی شیوه کار است که به شاغل اجازه می دهد بدون نیاز به حضور در اداره تکالیف و وظایف حرفه ای خود را به دور از بروکراسیهای سنتی با انعطاف پذیری بیشتری انجام دهد که یکی از اصول توسعه آن فناوری اطلاعات است.

"دورکاری" نوعی شیوه کار است که به شاغل اجازه می دهد بدون نیاز به حضور در اداره تکالیف و وظایف حرفه ای خود را به دور از بروکراسیهای سنتی با انعطاف پذیری بیشتری انجام دهد که یکی از اصول توسعه آن فناوری اطلاعات است. به گزارش خبرگزاری مهر، "دورکاری" که در انگلیس با اصطلاح Telework و در آمریکا با اصطلاح Telecommute شناخته می شود روشی برای کار کردن به روشی مستقل از محیط جغرافیایی اداره یا شرکت است. با استفاده از ابزارها و تجهیزات انفورماتیکی، مخابراتی و متدهای انعطاف پذیرسازی که از سوی سازمان مربوطه ارائه می شود می توان در این شیوه کار کردن تسهیل ایجاد کرد. "دورکاری"، مفهومی است که به شدت با تکامل فناوریهای انفورماتیکی و توسعه شبکه های اینترنت و اینترانت گره خورده است. هرچند ممکن است که کار کردن به روش "دورکاری" بدون بکارگیری از فناوریهای پیشرفته و تنها با استفاده از یک تلفن و یا فاکس ساده امکانپذیر باشد اما این احتمال تنها منوط به محیط سازمانی است که شاغل تحت نظارت آن دورکاری خود را انجام می دهد. به طوریکه ممکن است اداراتی وجود داشته باشند که استفاده از فناوریهای پیشرفته تر را به عنوان یک گزینه اختیاری در نظر بگیرند. دورکاری، تکنیکی برای کارکردن در محیطی خارج از اداره است. این شیوه به شاغل اجازه می دهد که کار را در محیطهای مختلف در حرکت و یا در خانه به صورت آزادانه انجام دهد و در نتیجه به افراد اجازه می دهد که در کجا و چگونه کار کنند. بنابراین "دورکاری" یک حرفه و شغل نیست بلکه یک شیوه کار کردن است به طوریکه کسی که دورکاری می کند به هر حال می تواند یک مترجم، خبرنگار، برنامه نویس و ... باقی بماند و تنها به جای حضور در اداره کارهای خود را از راه دور انجام دهد. در حقیقت کسی که از مزایای دورکاری بهره می برد نباید به دلیل دور ماندن از نظارت مدیر در انجام تکالیف و وظایف خود کوتاهی کند. در این حالت، محیط کار شاغل می تواند یک محیط مجازی بر روی شبکه داخلی شرکت و یا از طریق ارسال فایلها و پیامها از طریق ایمیل باشد. شیوه های دورکاری ۱) دورکاری خانگی (Home based Telework): شاغل از خانه خود کار می کند و از طریق رایانه، فاکس و یا سایر دستگاهها با شرکت ارتباط برقرار می کند. رایانه می تواند به طور ثابت به شبکه شرکت متصل باشد و یا می تواند تنها برای ارسال و دریافت مورد کار با شبکه داخلی سازمان ارتباط بگیرد. ۲) دورکاری از مرکز ماهواره ای (satellite branch office): در این روش، کار می تواند در شعبه ویژه ای که توسط شرکت راه اندازی شده است انجام شود. این شعبه ویژه با شعبات معمولی شرکتها قابل تمایز است. به طوریکه شعبات معمولی با هدف پاسخگویی به مشتریانی که در نقاط مختلف کشور زندگی می کنند راه اندازی می شود درحالی که شبعه مرکز ماهواره ای برای پاسخگویی به تمام اتصالاتی که از طریق رایانه هستند آمادگی دارد. به این ترتیب شاغل می تواند از طریق این شعبه با اداره مرکزی تعامل و کار کند. ۳) دورکاری موبایل (mobile telework): در این روش، کارمند از طریق اینترنت و یک دستگاه رایانه قابل حمل و دیگر ابزارهای موبایل شامل تلفنهای همراه هوشمند، رایانه های جیبی (PDA) و ... کار می کند. این رایج ترین و ساده ترین روش دورکاری به ویژه برای خبرنگاران و بازرگانان است. ۴) دورکاری از طریق مرکز از راه دور (telecottages): در این روش، دورکاری در مراکزی که توسط یک کنسرسیوم شرکتی، یک شرکت مجزا و یا حتی توسط سازمانهای دولتی ایجاد شده است انجام می شود. انواع دورکاری ۱) دورکاری تمام وقت ۲) دورکاری نیمه وقت ۳) دورکاری ضمنی ۴) دورکاری آفلاین ۵) دورکاری وابسته ۶) دورکاری آزاد برای انجام دورکاری به این اتصالات انفورماتیکی نیاز است: ۱) اتصال نقطه به نقطه: آناگوگ، ISDN (شبکه دیجیتالی خدمات یکپارچه)، ADSL (اینترنت پر سرعت کابلی) ۲) اینترنت به اینترانت: اتصال از طریق اینترنت به شبکه داخلی شرکت ۳) اتصالات بی سیم: GSM (سیستم جهانی برای ارتباطات موبایل) و DECT (مخابرات بی سیم پیشرفته دیجیتالی) این اتصالات می توانند این موارد را انتقال دهند: ۱) فاکس و صدا (آنالوگ) ۲) ایمیل ۳) فایل ۴) تصاویر استاتیک ۵) تصاویر دینامیک، داده ها و صدا به طور همزمان ابزارهایی به طور عادی مورد استفاده شاغلان آنلاین قرار می گیرد شامل پست الکترونیک (ایمیل)، چت، اتصال مستقیم به شبکه های شرکتی، VOIP (تلفن از راه اینترنت از طریق سرویس اسکایپ) و سرویسهای ویدیوکنفرانس می شوند. پدیده دورکاری مواردی از قبیل ساختار فناوری، فرهنگ کار، شرایط بازار، گسترش ICT (فناوری ارتباطات و اطلاعات)، فرهنگ نوآوری، سیاستهای دولتی و الگوهای آموزشی را تحت تاثیر قرار می دهد. دورکاری چگونه شکل می گیرد: از بالا مدیریت، استفاده خلاقانه از فناوریهای جدید اطلاعات و ارتباطات را به عنوان یک ابزار توسعه در هسته تجاری شرکت از طریق ترکیبی از صرفه جویی و فرصتهای جدید شناسایی می کند. از پایین شاغلان برای به دست آوردن انعطاف پذیری بیشتر، از مدیریت می خواهند که امکان دورکاری را برای آنها فراهم کند. (برای مثال؛ زنان دارای فرزند کم سن و خبرنگاران) چرا دورکاری به توسعه خود ادامه خواهد داد؟ چون ما خارج از جامعه صنعتی هستیم و اقتصاد نوین مستقل از محل تولید و مصرف عمل می کند چون رقابت در بازار امروز، جهانی است چون شرکتها به دنبال الگوهای سازماندهی جدیدی می گردند که جایگزین بروکراسیهای کلاسیک شود. چون افراد به دنبال انعطاف پذیری می گردند. چون شرکتها به دنبال انعطاف پذیری می گردند. چون رایانه ها و اینترنت ابزارهایی برای سرعت بخشیدن به بهره روی نیستند اما می توانند فرصتهای جدید تجاری را ایجاد کنند. چون شرکتها شبکه های میان مشتریان و ارائه دهندگان را می سازند. به گزارش مهر، از موارد فوق می توان نتیجه گرفت که برای پیشرفت دورکاری پیش از هرچیز باید نظام بروکراسی سنتی را تغییر داد و سپس زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات را توسعه داد. در این میان، استفاده از اینترنت پرسرعت یکی از آسانترین روشها در توسعه دورکاری به ویژه برای کسانی است که از شیوه دورکاری از خانه و دورکاری موبایل استفاده می کنند. بنابراین توسعه سرویسهای نسل سوم موبایل و افزایش پهنای باند و سرعت اینترنت بی سیم و اینترنت ADSL اولین گام برای ترویج دورکاری در کشوری مثل ایران است. برطبق آمارهایی که توسط اتحادیه اروپا جمع آوری شده است، فنلاند در بین تمام کشورهای عضو این اتحادیه در بخش دورکاری رتبه اول را دارد. این آمار تاکید می کند که استفاده از فناوری اطلاعات در اشکال مختلف اولین شرط موفقیت این کشور در توسعه دورکاری بوده است به طوری که در فنلاند ۸/۱۶ درصد از نیروی کار از شیوه دورکاری مبتنی بر زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده می کنند. درحقیقت فنلاند اولین کشور دنیا است که دسترسی به اینترنت پرسرعت را وارد مبانی حقوق بشر کرده و امکان استفاده از اینترنت حداقل یک مگابیت بر ثانیه را حق مسلم تمام شهروندان خود می داند. از اول جولای ۲۰۱۰ در این کشور ۹۶ درصد از شهروندان به اینترنت خانگی با سرعت حداقل یک مگابیت برثانیه دسترسی پیدا کرده اند و درحال حاضر تنها ۴ هزار خانه به این اینترنت دسترسی ندارند. این کشور همچنین درتلاش است تا سال ۲۰۱۵ اینترنت پرسرعت با پهنای باند ۱۰۰ مگابیت برثانیه را در اختیار تمام شهروندان خود قرار دهد. گزارش: هدی عربشاهی - سایت آفتاب

دورکاری مزایا و معایب

دورکاری مزایا و معایب

نویسنده : محسن خواجوئی

دورکاری یک رو ش انجام کار است که در آن بخشی یا تمام مراحل انجام کار در خارج از محل کار انجام می شود، کارمندان می توانند از خانه شان یا یک مرکز ارتباط از راه دور در نزدیک خانه شان، وظائف خود را انجام دهند.دورکاری واژه ای است که اخیرا در حوزه نظام اداری ما مطرح شده و معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور مسوولیت آیین نامه ای و عملیاتی آن را بر عهده دارد. یکی ازمهم ترین مزایای کار از راه دور این است که قدرت سازمان ها را در انتخاب نیروی کار بهینه افزایش می دهد، به طور مثال در زمانی که یک سازمان برای انجام فعالیت های بازاریابی خود، نیازمند یک مدیر بازاریابی است و این مدیر متخصص حاضر به همکاری با آن سازمان است و تنها مانع این باشد که آن مدیر درآن منطقه یا حتی در آن کشور ساکن نباشد، می توان به وسیله ارتباطات از راه دور از توانایی های آن مدیراستفاده کرد، درحالی که در آیین نامه اجرایی ما این موضوع به عکس دیده می شود و ما کارمندان فعلی را تشویق به کار در بیرون از سازمان می کنیم که این برداشتی ناصحیح از دورکاری است. دورکاری می خواهد عاملی باشد که سازمان ها در انتخاب نیروی کار بعد مسافت و دسترسی به سازمان را کنار گذاشته وفقط توانمندی های افراد را برای مشاغل در نظر بگیرند. امروزه شرکت های چند ملیتی برای مشاغل مورد نیاز خود از توانایی های افرادی خارج از سرزمین خود استفاده می کنند.یکی دیگر از مزایای کار از راه دورافزایش بهره وری است و این درک درستی از دورکاری است. در کشوری مثل کره جنوبی با 1900ساعت کار مفید سالانه ما می توانیم با کاستن از زمان رفت و آمد افراد، ساعات کار مفید آنها را افزایش دهیم ولی در کشور ما با 800 ساعت کار مفید سالانه، خوش بینانه است که شاخص بهره وری را افزایش دهیم، زیرا در جائی که بهره وری پایین است داخل یا خارج از سازمان بودن تاثیری در بهره وری ندارد. شاهد این مدعا این است که اگر ما سرانه کار مفید دانشگاه ها و بانک ها و بیمارستان ها را از شاخص کار مفید کل سازمان ها کسر کنیم به رقمی خیلی پایین تر از 800ساعت خواهیم رسید.در حقیقت بهره وری نسبتا بالای سازمان های ذکر شده، باعث سرپوش گذاشتن بر  بهره وری سایر سازمان ها شده است. نکته جالب دیگر این است که این ساعات کار مفید با نظارت مستقیم مدیران بدست آمده است و در حالی که بسیاری از مدیران ما خود نیاز به نظارت دارند،عدم نظارت مستقیم که از معایب دور کاری است، نمی تواند ساعات کارمفید کارکنان را به طور حتم افزایش دهد اگر باعث  کاهش آن نشود! قانون پارکینسون در مدیریت بیان می کند که کار طوری گسترش می یابد که زمان داده شده را پر می کند. به طور مثال اگر برای انجام پروژه ای یک هفته وقت لازم باشد و به شما دو هفته برای انجام آن فرصت بدهند ،کار در مدت زمان دو هفته انجام می شود. وجود مشاغل اضافی در سازمان های ما نشان از گسترش زائد کار دارد.حال فرض کنیم ما یکی از این مشاغل زائد و گسترش یافته را که در سازمان های ما تعداد آن نیز کم نیست بخواهیم از راه دور انجام دهیم. نه تنها بهره وری را افزایش نمی دهیم، هزینه های بیشتری را نیز به سازمان تحمیل می کنیم. درحالی که هنوز ساختار بسیاری از سازمان های ما خشک و رسمی است و مشاغل بخوبی تعریف نشده اند و شرح وظائف مشخص وجود ندارد، انجام کار در بیرون از سازمان نه تنها بهره وری را افزایش نمی دهد بلکه ما را از کار صحیح تر که غنی سازی شغلی و حرکت به سمت خلاقیت و نوآوری  است بی نیاز می کند و سازمان های ما به همان صورت ناکارآمد به کار خود ادامه می دهند زیرا بسیاری از مشاغل ما نیاز به دورکاری در حالت فعلی ندارند و این کار نیاز سازمان ها را بر طرف نمی سازد و در حقیقت کارکنان فرصتی برای انجام کار دوم پیدا می کنند.در حالی که هنوز بحث ارزشیابی مشاغل در ایران ضعیف است.سوال اساسی این است که کاری که 2 ساعت در روز بهره وری  دارد در صورت انجام در بیرون از سازمان چگونه ارزشیابی می شود و آیا این 2 ساعت کار مفید با دورکاری تبدیل به 6 ساعت کار مفید می شود؟ در حالی که بسیاری از مدیران ما با نظارت مستقیم نیز قادر به ارزشیابی صحیح نیستند، در صورت دورکاری به احتمال زیاد ارزشیابی ضعیف و ضعیف تر خواهد شد.با هم بودن و در محیط های اجتماعی بودن خود از مزایای کار گروهی است و باعث می شود کارکنان انگیزه بیشتری برای حضور در محل کار داشته و از افسردگی افراد جلوگیری می شود. دورکاری می تواند در بلند مدت انگیزه های کاری را کاهش دهد و روحیه کارمندان را متزلزل می کند. در حالی که ارتباطات رو در رو خود حل کننده بسیاری از مشکلات است.ایجاد ارتباطات از طریق وسائل الکترونیکی مشکلاتی را در درازمدت پدیدار می کند.از آنجا که زیرساخت های الکترونیک زیر بنای اصلی انجام این کار است به نظر می رسد تا چند سال آینده هم مقدمات این کار فراهم نشود. تنها مورد مثبت دراجرایی کردن دور کاری در حالت فعلی در سازمان های ما استفاده از دور کاری برای افرادی که ناتوانی جسمانی دارند یا بیماری خاصی دارند به منظور استفاده بیشتر از این افراد در سازمان ها است.در صورت عملیاتی شدن این موضوع، معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی  به درستی از سرمایه انسانی استفاده کرده در غیر این صورت ما با شرایط فعلی آثار مثبتی را در پدیده دورکاری  درکشورمان مشاهده نخواهیم کرد. مشاغلی مانند امور مطالعاتی و تحقیقاتی، برنامه نویسی، طراحی گرافیکی، انیمیشن سازی، مترجمی، نویسندگی، مشاوره، تدریس، طراحی سازه و ماشین آلات را می توان از راه دور انجام داد ولی غالب مشاغل نیازمند حضور فیزیکی در محل کار است.از آنجا که طرح دولت برای دورکاری برای کارمندان موجود انجام می شود و برنامه ای برای جذب نیروی کارآتی وجود ندارد می توان این طرح را هل دادن کارمندان فعلی  به بیرون دانست. فرسایش فرهنگ کار از معایب دورکاری است که ناشی از قطع ارتباط کارمندان با محیط کار و همکاران است و صدمات جبران ناپذیری را هم به سازمان و کارمند می زند.درنتیجه دورکاری علی رغم مزایای بی شماری که  مانند کاهش هزینه ها و کاهش ترافیک و افزایش خلاقیت دارد، بدلیل موانع فرهنگی و ارتباطی اجرای آن بعید به نظر می رسد و هزینه های اجرای آن   در شرایط فعلی در کشورما،شامل نصب سخت افزار و برقراری ارتباط و تامین امنیت، از منافع اجرای آن بیشتر است.

فرهنگ ایرانی دورکاری مردان را نمی‌پذیرد

طیبه براتی

سناریوی ضرورت اجرای طرح تحول بزرگ اداری دورکاری برای 29 دستگاه اجرایی دولت، با گذشت چندماه از تصویب آن، کارمندان بیشتری را با خود همراه کرده است تا آنجا که آمارهای رسیده حکایت از آن دارند که حدود 40 درصد از کارمندان مستقر در استان تهران دورکار شده اند.

طرحی که زمزمه های تصویب ابلاغی آن از هفتم تیرماه سال جاری در دستگاه های دولتی کلید خورد و وزارت کار و امور اجتماعی به عنوان اولین دستگاه دولتی پیشقدم در اجرای طرح دور کاری شد و اکنون کارمندان این وزارتخانه رکورد دار کارمندان دور کار در بدنه دستگاه های اجرایی دولت هستند، هر چند که هنوز آمار دقیقی از تعداد کارمندان دورکار از جامعه کارمندان کل کشور (که تعداد آنها براساس آخرین آمار بیش از دو میلیون نفر تخمین زده شده) از رسانه های جمعی اعلام نشده است اما می توان با جرأت گفت، به دلیل شرایط خاص کلان شهر تهران و تمرکز دستگاه های دولتی، موضوع دورکاری و انتقال کارمندان به عنوان شاه بیت تغییرات در نظام اداری در پایتخت از بقیه استانهای کشور جدی تر گرفته شده است.

کاهش در مصرف انرژی، کاهش سفرهای درون شهری کارمندان، بالا بردن بهره وری، تحکیم خانواده، صرفه جویی در هزینه های جاری ادارات، کارمحوری به جای وقت محوری و ازهمه مهمتر تحول در نظام اداری 80 ساله کشور از جمله اهداف و محاسن اجرای آزمایشی طرح دورکاری از سوی دولتمردان در کشور اعلام شده است.

تاریخچه دورکاری

دورکاری بحث تازه ای در اشتغال نیست و قدمت زیادی در تمام دنیا دارد. دورکاری یا همان انجام کار از راه دور (منزل) شیوه جدید اشتغال در بسیاری از کشورهایی است که زیر ساختهای فنی و فرهنگی آن فراهم شده و برای شاغلان در سازمانهای مختلف نوعی فرصت تلقی می شود.

دورکاری بدین معناست که کارمند اداره وظایف خود را بدون حضور فیزیکی در محل اداره انجام دهد.در این طرح کارمند به اداره نمی آید و کار خود را در جایی دور از آن، مثلاً خانه انجام می دهد. ارتباط کارمند با اداره، با اینترنت، تلفن، ایمیل و امثال آن برقرار می شود. در طرح دورکاری به جای اینکه به کارمند بر اساس ساعت حضور در اداره حقوق بدهند، به میزان کار، دستمزد داده می شود و نظام کارمزد جایگزین نظام روزمزد می شود و افرادی که کار بیشتری انجام می دهند، پاداش بیشتری می گیرند. تاریخچه دورکاری از اواخر سالهای 1970 ، وقتی که ریز رایانه ها و مودم ها در دسترس عموم قرار گرفتند، رؤیای «کار از راه دور» به شکل کامل تری به حقیقت پیوست. «جک ام.نیلز» که در کتابهای مختلف با عنوان پدر دورکاری از او یاد می شود، اولین کسی بود که به صورت رسمی به تحقیق در این خصوص پرداخت و اندیشه دورکاری در دهه 1970 برای نخستین بار از سوی او مطرح شد.

فراموشی ملزومات دورکاری در نظام اداری

هرچند که اجرای دورکاری از نظر مسؤولان دولتی موجب تحکیم خانواده، افزایش بهره وری و کاهش انرژی و هزینه های جاری در کشور می شود و در یک نگاه با وجود زیرساختهای لازم فنی و فرهنگی، بسیار مثبت و سازنده و تأثیرگذار است، اما اکنون کارشناسان اجتماعی و فناوری اطلاعات معتقدند، به دلیل آماده نبودن زیرساختها بویژه در بخش شبکه اینترنت، بلوغ اجتماعی این طرح برای کارمندان و فراهم نبودن نظارت کافی بر عملکرد کارمندان این طرح با شرایط فعلی مقرون به صرفه نیست و احتمالاً به شکست می انجامد. از سوی دیگر تجربه کشورهای اروپایی نشان داده، دورکاری تنها برای درصد کمی از کارمندان اجرا می شود، این در حالی است که گفته می شود، قرار است که در کشور ما 50 درصد کارمندان دور کار شوند.

بیماری تنبلی نظام اداری

متأسفانه بهره وری و کار مفید کارمندان در دستگاه های دولتی پایین است و همواره آمارهای متفاوتی از میزان کار مفید در ادارات اعلام می شود. اکنون میانگین کار مفید هفتگی در ایران بر پایه برخی آمارها فقط به 6 تا 9 ساعت (یعنی روزی 1/15 ساعت) می رسد، در حالی که این رقم در بعضی از کشورها مانند ژاپن 49 تا 60 ساعت و در کره جنوبی به 54 تا 72 ساعت می رسد.

دکتر جمشید احمدی، کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه اجرای طرح دورکاری می تواند در کاهش هزینه های اداری در صورتی که زیر ساخت فنی آن مهیا باشد، تأثیر بسیاری داشته باشد، می گوید: واقعیت این است که بهره وری و میزان کمی کار مفید در سازمانهای دولتی بسیار پایین است و کارمندان نسبت به اتلاف وقت خود حساس نیستند.

نظام ساختاری حاکم بر فضای ادارات ما همچنان سنتی است و بعضی از کارمندان به بیماری تنبلی در کار دچارند.وی می افزاید: برای کارآمدی و پویایی در سازمانهای دولتی ناگزیز به تغییر در شیوه کاری هستیم، اما این تغییر باید مبتنی بر شناخت ظرفیتها، مطالعات کارشناسی شده و همه جانبه به دور از شتابزدگی و عجله باشد.وی با اشاره به اجرای طرح دورکاری در دستگاه های دولتی ادامه می دهد: این طرح یکی از شیوه های جدید مدیریت کار در کشورهای اروپایی است که ملزومات آن یعنی زیرساختهای فنی و فرهنگی آن در آنجا مهیاشده است و نظام نظارتی قوی برای مانیتور کردن کارمند از راه دور و نظام ارزشیابی قوی برای تعیین کیفیت کار وجود دارد.

احمدی با تأکید بر اینکه اگر شرایط لازم و نظارت کافی بر کارمندان در این طرح وجود نداشته باشد، دورکاری در آینده تبدیل به فرار از کار خواهد شد، می افزاید: ممکن است اجرای طرح دورکاری موجود زمینه ساز سودجویی برخی از کارکنان اداری شود؛ زیرا اگر در حال حاضر کارمندی برای اجرای کارهای شخصی خود با یک برگه اقدام به خروج می کند، این طرح، فرصتی برای افرادی که خود را در چارچوب تعهدات اداری قرار نمی دهند، ایجاد می کند تا از این طرح بهره برداری کنند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه مهمترین مؤلفه در این زمینه تربیت نیروها و اعتمادسازی است، در مورد اینکه اجرای این طرح چه تأثیری در افزایش بهره وری دارد، می گوید: برای بررسی این مسأله باید ابتدا طرح به صورت نمونه اجرا و نتیجه آن سنجیده شود.

تحقق دورکاری مستلزم دولت الکترونیک

کارمند دورکار برای آنکه بتواند کار خود را در منزل بخوبی انجام دهد، نیازمند فراهم بودن تمامی امکانات ضروری کار خود است. کارمند نیازمند به اینترنت، رایانه، شبکه، نرم افزار، پرینتر و سایر وسایل اداری است. همچنین دورکاری نیاز به زیر ساختهای فنی و انفورماتیک و ضریب بالای اینترنت در کل کشور دارد و در بیشتر موارد کشورهایی در دور کاری موفق اند که ادارات و سازمانهای آن درگیر مشکلاتی مانند سرعت پایین اینترنت یا قطعی آن نیستند و قادرند به راحتی این امکانات را با کمترین هزینه در اختیار کارمندان خود قرار دهند.

قصه سرعت اینترنت در کشور را همه می دانیم که سرعتهای زیر 100 کیلو بایت در ثانیه است که همان نیز غیر واقعی است و برای دیدن یک صفحه حاوی متن باید در مواردی تا چند دقیقه صبر کرد و البته قطعی اینترنت را باید به آن اضافه کرد. حال این پرسش مطرح می شود که ضریب نفوذ رایانه و اینترنت در کشور ما به حدی است که در دورکاری بخش عمده ای از کارهای کارمندان توسط آن انجام شود.

آرش معبودی، کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات در پاسخ به این پرسش می گوید: پهنای باند و اینترنت پرسرعت از ابزارهای اصلی و لازم برای اجرای دورکاری است. این درحالی است که یکی از الزامات دورکاری تحقق کامل دولت الکترونیک است که هنوز این امر در کشور ما ایجاد نشده است.معبودی با بیان اینکه دورکاری نیازمند شبکه ای عظیم از اینترنت و فناوری است، ادامه می دهد: در تمام دنیا بیشتر فعالیتهای پژوهشی و تحقیقاتی مشمول دورکاری می شوند و نمی توان در مورد بانکها، بیمه ها، آموزش و پرورش و شرکتها و سازمانهای خدماتی این طرح را اجرا کرد؛ زیرا هنوز به فناوری گسترده مورد نیاز آن تجهیز نشده ایم.

پیوست اجتماعی اولویت نخست

بسیاری از صاحبنظران در حوزه مسائل اجتماعی معتقدند، دورکاری با فرهنگ اداری و اجتماعی ما تناسب ندارد و پیش از اجرای آن باید آمادگی اجتماعی یا به عبارت واضح تر بلوغ فرهنگ کار در کارمندان و به دنبال آن خانواده ها ایجاد شود و پس از آن، این طرح اجرا شود.

دکتر احمد عارفی، جامعه شناس و استاد دانشگاه با اشاره به جایگاه کار در متون دینی ما می گوید: در دین مبین اسلام و همچنین بسیاری از احادیث دینی به ارزش والای کار اشاره و تأکید شده و کار کردن مانند عبادت است که این نشان دهنده جایگاه ارزشمند کسب و کار در اسلام و پرهیز از سستی و خمودگی است.

او ادامه می دهد: جامعه ما با فرهنگ کار در خانه آن هم بخصوص برای مردان بیگانه است و در نهایت فقط همین حضور در اداره است که آنان را مجبور به انجام کار اداری می کند. حال چگونه می توان این افراد را در خانه و دور از نظارت مجبور به کار کرد. روان شناسی اجتماعی کار نیز ثابت کرده است که اصولاً دور بودن کارمند از مسؤول بالاتر و محیط اداری، او را نسبت به کار خود کم مسؤولیت تر می کند.عارفی می افزاید: هرچند که همواره مطرح می شود که اجرای دورکاری نیازمند شبکه اینترنتی پرسرعت است، اما به نظر می رسد بلوغ اجتماعی و فرهنگ سازی مقدم بر آمادگی ارتباطاتی است.

نگرانی های کارمندان

بر اساس آخرین آمار موجود، دولت بیش از دو میلیون کارمند دارد که وجود برخی اشکالها و ابهامها باعث شده است که کارمندان دولتی با شک و تردید به آن نگاه کنند. چگونگی محاسبه حقوق کارمندان، باقی ماندن مزایای جانبی آن، شیوه ارجاع و خواستن کار برخی از ابهامات این را تشکیل می دهد. هرچند که گفته می شود، مشاغل درمانی، کادرآموزشی و آموزش و پرورش و مشاغلی که ارباب رجوع دارند، دبیرخانه های دستگاه های اجرایی، کارهای جمعی، عوامل نگهبانی و اپراتورهای سیستم ها و امثال این ها شامل دورکاری نمی شوند.

«داوود ملکی» یکی از کارمندان قراردادی دولت است در این باره می گوید: به نظرمن علیرغم اینکه بسیاری از ملزومات دورکاری در سازمانهای دولتی مهیا نیست نقدهای بسیاری بر آن نیز وارد است. وی می افزاید: اول اینکه این طرح به صورت آزمایشی در سراسر کشور اجرا می شود. در حالی که اجرای طرح ملی نباید به صورت آزمایشی اجرا شود، بلکه باید جامعه آماری ویژه ای که دارای شرایط این طرح هستند، در نظر گرفته شده و سپس نتایج آن را تجزیه و تحلیل کرد و در ادامه با برنامه ریزی درست ابتدا مقدمات آن را فراهم نموده و بعد از آن آموزش کارکنان، فرهنگ سازی و در مرحله پایانی با چشم انداز مشخص اجرا شود.

وی ادامه می دهد: دوم، واقعیت این است که هنوز نظام اداری ما سنتی است و هنوز بعضی از کارکنان حتی کار کردن ساده با رایانه را نمی دانند چه برسد به آنکه بخواهند از طریق آن کار را در منزل انجام دهند. سوم، سخن گفتن از دورکاری هم بدون اینترنت پرسرعت و ارتباطات تلفنی ارزان غیرممکن است. چهارم، ضرورت تعبیه امکانات اداری در منزل کارمندان که با در نظر گرفتن متراژ آپارتمانهای فعلی عملاً امکان پذیر نیست. برای نمونه در منزل ما به دلیل کوچکی منزل نمی توان حتی از یک سیستم استفاده کرد.وی تصریح می کند: یکی از مشکلات این موضوع نبود فرهنگ دورکاری در خانواده های ایرانی و پذیرش کارکردن مرد در خانه است که این امر نیز مشکلاتی به وجود می آورد.همچنین تأمین امنیت روانی بر کارمندان دورکار مسأله مهمی است که همواره این دغدغه را برای آنها تداعی می کند که شغل خود را از دست ندهند.

روزنامه قدس

تن کامل آئین نامه "دورکاری" (تله ورکینگ)

متن کامل آئین نامه "دورکاری " یا "کار درخانه " (TeleWorking)کارمندان دولت به منظور انجام وظایف محول شده بدون حضور فیزیکی کارمند واجد شرایط در محل کار سازمان خود ابلاغ شد.
وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک در جلسه مورخ 30/3/89 بنا به پیشنهاد شماره 8741/200 مورخ 4/3/89 معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور و به استناد اصل یکصدو سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با هدف افزایش بهره‌وری، انعطاف کاری و کاهش حجم رفت و آمد کارمندان دولت و اثرات جانبی آن آیین نامه دورکاری را به شرح زیر موافقت نمود.

متن کامل آیین نامه دورکاری (کار در خانه) به شرح زیر است:
ماده1- در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
الف- دورکاری:‌ انجام وظایف محول شده بدون حضور فیزیکی کارمند واجد شرایط در محل کار سازمان خود با رعایت ضوابط و برای دوره زمانی مشخص.
ب- کارمند دورکار: آن دسته از کارمندان دولت که در راستای طرح دورکاری و در چارچوب ضوابط تعیین شده به انجام فعالیت می پردازند.
ج- دستگاه اجرایی: دستگاه‌های اجرایی مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری
د- معاونت توسعه مدیریت: معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور
ه- کارگروه اجرایی: کارگروه اجرایی طرح دورکاری موضوع ماده (3)
ماده2- دستگاه‌های اجرایی موظفند به منظور توسعه دولت الکترونیک، فعالیت‌های مربوط به مشاغل عمومی و اختصاصی را احصا و از طریق دورکاری انجام دهند.
ماده3- به منظور برنامه ریزی، هدایت و نظارت بر امور دورکاری دستگاه اجرایی، کارگروهی با عنوان کارگروه اجرایی طرح دورکاری مرکب از افراد زیر و با وظایف و اختیارات مربوط در دستگاه تشکیل می‌گردد.
الف- ترکیب کارگروه
1- معاون ثابت دستگاه اجرایی به عنوان رئیس
2- نماینده وزیر یا رئیس دستگاه اجرایی
3- مدیر واحد و برنامه دستگاه اجرایی (یا عناوین مشابه) به عنوان دبیر
5- مدیر واحد انفورماتیک دستگاه اجرایی (یا عناوین مشابه)
6- مدیر واحد پشتیبانی دستگاه اجرایی (یا عناوین مشابه)
7- مدیر واحد متولی فعالیت مورد نظر برای انجام از طریق دورکاری (حسب مورد)
ب- وظایف و اختیارات کارگروه
1- احصا و تعیین امور و فعالیت هایی که تمام یا بخشی از آنها قابل انجام از طریق دورکاری می باشد و ارائه آنها به بالاترین مقام دستگاه برای تأیید
2- تعیین ساز و کارهای لازم برای سنجش و اندازه‌گیری کمی و کیفی فعالیت‌هایی که از طریق دورکاری صورت می پذیرند.
3- تأیید توجیه فنی- اقتصادی امور و فعالیت‌های قابل انجام از طریق دورکاری بر اساس گزارش‌های دریافتی از واحدهای متولی فعالیت‌های موردنظر
4- تأیید صلاحیت کارمندان متقاضی دورکاری
5- تعیین امکانات و تجهیزات مورد نیاز برای انجام دورکاری
6- تعیین ساز و کارهای لازم برای امنیت اطلاعات مورد استفاده در فرآیند دورکاری
7- تعیین دوره‌های زمانی برای فعالیت‌های دورکاری هر کارمند
8- نظارت بر اجرای فرآیند دورکاری در دستگاه اجرایی
9- تهیه گزارش‌های مدیریتی نهایی فعالیت‌های انجام شده از طریق دورکاری
ماده4- پس از تعیین فعالیت‌های قابل انجام از طریق طرح دورکاری و اعلام آن به کارمندان، انجام آن با درخواست کارمند و موافقت دستگاه یا پیشنهاد دستگاه و موافقت کارمند صورت می‌پذیرد.
تبصره- در صورت وجود چند کارمند واجد شرایط متقاضی دورکاری، افراد معلول و زنان باردار یا دارای فرزندکمتر از شش سال از اولویت برخوردار خواهند بود.
ماده5- دستگاه اجرایی موظف است امکانات و تجهیزات مورد نیاز برای انجام دورکاری را در اختیار کارمند دورکار قرار دهد.
ماده6- کارمند دورکار موظف است امکانات و تجهیزات دورکاری را صرفا برای انجام فعالیت‌های دستگاه متبوع خود استفاده نماید. مسئولیت نگهداری از امکانات و تجهیزات مذکور بر عهده وی خواهد بود.
ماده7- دستگاه اجرایی موظف است اقدامات لازم را برای امنیت شبکه‌های اطلاعاتی مورد استفاده برای طرح دورکاری و محافظت از داده‌ها و اطلاعات به عمل آورد. کارمندان دورکار نیز موظفند ضوابط حفاظتی دستگاه متبوع خود را رعایت کرده و داده‌ها و اطلاعات مربوط به فعالیت یا فعالیت‌های شغلی خود را در اختیار اعضای خانواده یا سایر افراد قرار ندهند.
ماده8- هر ماه مبلغی به میزان 5 درصد حداقل حقوق موضوع ماده (76) قانون مدیریت خدمات کشوری تحت عنوان کمک هزینه‌های جانبی برای مواردی از قبیل گرمایش، سرمایش و روشنایی منزل کارمندان دورکار به آنان پرداخت می‌گردد.
تبصره- پرداخت‌های رفاهی مستقیم و غیرمستقیم مانند سایر کارکنان به این افراد پرداخت خواهد شد.
ماده9- کارمند دورکار ملزم به رعایت موارد زیر می‌باشد:
الف- با دستگاه یا واحد سازمانی متبوع خود هماهنگی کامل داشته و از انضباط کاری لازم در خصوص حضور و تحویل به موقع محصول کاری خود برخوردار باشد.
ب- همواره امکان دسترسی سهل و آسان به کارمند وجود داشته باشد به طوری که حداکثر به فاصله یک روز کاری پس از درخواست تلفنی دستگاه متبوع، کارمند جهت انجام امور مورد نظر و هماهنگی به واحد مربوط مراجعه نماید مگر آنکه با هماهنگی قبلی در مرخصی باشد.
ج- امور محول شده را خود به انجام رسانده و از واگذاری تمام یا بخشی از آن به شخص یا اشخاص ثالث پرهیز نماید.
د- کیفیت و کمیت مورد انتظار و لازم در انجام امور محول شده را به طور دقیق مدنظر قرار داده و رعایت نماید.
ه- چنانچه به دلایل مشکلات شخصی یا بیماری امکان انجام کار وجود نداشته باشد کارمند دورکار موظف است مطابق با آیین‌نامه استفاده کارکنان از مرخصی مراتب را به اطلاع مدیر بلافصل رسانده و برای مدت موردنظر درخواست مرخصی نماید.
و- چنانچه امکانات و تجهیزات مورد استفاده برای دورکاری به گونه‌ای ایراد پیدا نماید که امکان ادامه فعالیت میسر نباشد ضمن توقف فعالیت مراتب را سریعا به اطلاع دستگاه برساند.
ماده10- کارمند متقاضی دورکاری موظف است قبل از شروع دوره دورکاری، تعهدنامه پیوست را که تأیید شده به مهر دفتر هیئت دولت است امضا نماید و در صورت عدم رعایت موارد ذکر شده در ماده 9 توسط کارمند دورکار، کارگروه اجرایی در جلسه‌ای فوق العاده و بر اساس گزارش مکتوب مدیریت واحد متبوع، بلافاصله وضعیت کار در منزل کارمند را بررسی و حسب قوانین و مقررات با وی برخورد می شود.
ماده11- حداقل زمان هر دوره دورکاری برای هر کارمند دور کار شش ماه می باشد و حداکثر زمان هر دوره توسط کارگروه اجرایی تعیین خواهد شد.
ماده12- ساعات کاری کارمند دورکار، نحوه انجام وظایف و نحوه ارتباط با فرد دورکار توسط کارگروه اجرایی با رعایت ماده 87 قانون مدیریت خدمات کشوری تعیین می‌شود. پرداخت اضافه کاری و سایر پرداخت‌های قانونی به اینگونه کارکنان بر اساس حجم و کیفیت کار تعریف شده توسط کارگروه اجرایی و با پیشنهاد مدیر واحد متبوع کارمند و تأیید رئیس کارگروه اجرایی صورت خواهد گرفت.
ماده13- معاونت توسعه مدیریت موظف است ضوابط مربوط به ارزیابی عملکرد کارمندان دورکار را تهیه و به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ نماید. دستگاه‌های اجرایی نیز موظفند عملکرد کارمندان دورکار خود را بر این اساس ارزیابی و بر مبنای نتایج حاصل شده با استفاده از ظرفیت‌های قانون مدیریت خدمات کشوری نسبت به تداوم، ارتقا یا قطع همکاری فرد به صورت دورکاری اقدام نمایند.
ماده14- کارمند دورکار موظف است در صورت لزوم روزهایی را هر هفته که توسط مدیر واحد متبوع وی تعیین می‌گردد در محل کار خود در دستگاه حضور فیزیکی داشته باشد.
ماده15- مدیر واحد متبوع کارمند یا کارمندان دورکار موظف است پس از پایان هردوره از طرح دورکاری، گزارشی در مورد عملکرد افراد ذیربط و نحوه پیشرفت امور به کارگروه اجرایی ارسال نماید.
ماده16- ساز و کارهای مربوط به اعمال سایر مقررات از جمله مرخصی‌های استحقاقی، از کارافتادگی، تسهیلات رفاهی و تنظیم ساعات کار منطبق با قوانین توسط معاونت توسعه مدیریت ابلاغ خواهد شد.
ماده17- دستگاه‌های اجرایی موظفند هر سال گزارش فعالیت های انجام شده از طریق دورکاری را به معاونت توسعه مدیریت ارائه نمایند.
این تصمیم نامه در تاریخ 30/3/89 به تأیید ریاست جمهوری رسیده است.

جزییات "دورکاری " و ایجاد 500 هزار شغل جدید توسط دفاتر خدمات الکترونیک
خبرگزاری فارس: معاون نوسازی معاونت سرمایه انسانی رئیس جمهور پیش‌بینی کرد: از طریق ایجاد دفاتر خدمات دولت الکترونیک و ارائه خدمات دولت توسط بخش خصوصی دست‌کم 500 هزار شغل ایجاد شود.
احمد بزرگیان در گفت‌وگو با فارس درباره طرح دورکاری یا انجام کار از راه دور گفت: این طرح در هیئت دولت تصویب و تبدیل به آیین‌نامه شد که آیین‌نامه آن نیز در تاریخ 7 تیرماه 89 توسط معاون اول برای اجرا ابلاغ شد.
وی افزود: بخشی از این طرح پیشنهاد وزیر کار و سایر دستگاه‌ها مانند معاونت توسعه انسانی با همکاری وزارت کار و سایر سازمانها تهیه شد که در کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک مصوب شد و با امضای معاون اول در 7 تیرماه برای اجرا به دستگاه‌ها ابلاغ شد.
معاون نوسازی معاونت سرمایه انسانی رئیس جمهور تصریح کرد: در این آیین‌نامه آنچه که اتفاق می‌افتد مشاغلی را که دستگاه‌های اداری موظفند تشخیص داده و از طریق کارگروهی در هر دستگاه که تشکیل خواهد شد به عنوان کار تصدی‌گری تشخیص داده می‌شود و پس از این تشخیص این کارها واگذار می‌شوند.
بزرگیان تصریح کرد: بعد از تشخیص تصدی‌گری امور توسط کارگروه اجرایی تمام یا بخشی از این کارها توسط دورکاری انجام خواهد شد که می تواند این کارها در محیط خارج اداره مانند خانه در سفر و یا در مسیری انجام شود، بدون اینکه در شرایط موجود در برخی از مکانها امکان ایجاد ارتباط اینترنتی وجود دارد و در برخی کارها نیازی به حضور فیزیکی افراد نیست.
بزرگیان خاطرنشان کرد: کارهایی مانند پژوهش و تحقیقات و یک‌سری امور رایانه‌ای که در خارج از محیط اداری و یا برخی اظهارنظرهای کارشناسی و تخصصی نیاز به حضور فیزیکی فرد در محل ندارد.
معاون نوسازی معاونت سرمایه انسانی رئیس جمهور تصریح کرد: هر دستگاه اداری به وسیله کارگروه ماده 3 آیین‌نامه یاد شده موارد تصدی‌گری و قابلیت واگذاری از طریق دورکاری را تشخیص می‌دهد و به تصویب بالاترین مقام دستگاه می‌رساند، کارمندان هم باید صلاحیت انجام کار در محیط خارج از اداره را داشته باشند و فعلا این طرح برای کارمندان رسمی، پیمانی، قراردادی دستگاه‌ها اجرا می‌شود.
بزرگیان تصریح کرد: باید گزارش‌های مدیریتی این فعالیتها تهیه و ارائه شود، برخی از کارمندان می‌توانند داوطلب انجام این کارها شوند و بعد از تصویب کارگروه کار را در خارج از محیط اداری انجام خواهند داد.
بزرگیان در پاسخ به این پرسش که آیا خانم‌های خانه‌دار و بچه‌دار در اولویت این طرح قرار دارند، گفت: بحث اولویت فرد نیست، بلکه اولویت با جنس کار است که بتوان در بیرون از اداره انجام داد و فرقی بین خانم یا آقا و مجرد و یا بچه‌دار نیست، بلکه نفس انجام کار در محیط بیرون از اداره هست که توسط این طرح دورکاری انجام خواهد شد.
وی تصریح کرد: با اجرای طرح دورکاری نیاز به اتاق های متعدد و متکثر در ادارات نیست و می‌توان به عنوان مثال برای هر 5 کارمند یک اتاق کوچک در اداره در نظر گرفت که هرکدام به نوبت هفته‌ای یک روز در آن حضور پیدا کنند و بقیه کارها را در محیط خارج از اداره انجام دهند، در حالی که در سیستم کنونی برای هر کارمند یک اتاق و تجهیزات جداگانه در نظر گرفته شده است.
وی افزود: نوع گزارش‌گیری کارمندان برای انجام دورکاری و حتی تجهیزات لازم در محیط خارج از اداره تهیه می‌شود و توسط کارگروه در اختیار فرد قرار داده می‌شود.
وی افزود: افرادی که در این طرح شرکت می‌کنند مجبور نخواهند شد فاصله منزل تا محیط کار را هر روز طی کنند و یا از برق و تجهیزات اداره استفاده کنند، حتی برای صرفه‌جویی هزینه‌هایی مانند برق، تلفن و اینترنت در منزل کارمند به عنوان انجام دورکاری پرداخت می‌شود که صرفه‌جویی در وقت، مکان و انرژی و رفت و آمد خواهد بود.
بزرگیان تصریح کرد: در ماده 8 آیین‌نامه اجرایی دورکاری هرماه به مبلغ حداقل 5 درصد حداقل حقوق موضوع ماده 76 قانون مدیریت خدمات کشوری تحت عنوان کمک هزینه جانبی برای گرمایش، سرمایش، روشنایی منزل کارمند دورکار و سایر هزینه‌ها مانند پول برق، آب، تلفن، خط اینترنت و سایر موارد پرداخت می‌شود. همچنین پرداخت‌های مستقیم و غیرمستقیم ماهیانه برای کارمند دورکار مانند سایر کارمندان پرداخت می‌شود.
وی افزود: البته تحویل به موقع محصول و خدمت انجام شده از طریق دورکاری عامل بسیار مهم است.
معاون نوسازی معاونت سرمایه انسانی رئیس جمهور در مورد استفاده از فارغ التحصیلان جوان در این طرح گفت: ماده 16 ،13 و 22 قانون مدیریت خدمات کشوری میدان را برای واگذاری کارهای تصدی‌گری دولت بازگذاشته و ماده 38 نیز که پیش‌خوان دولت الکترونیک را مطرح کرده توسط بخش خصوصی مانند دفاتر خدمات الکترونیک یا پیش‌خوان ارائه خدمات دولت الکترونیک ارائه می‌شود که آیین‌نامه آن ابلاغ شده و قابلیت اجرا در مراکز شهری و روستایی دارد.
بزرگیان تصریح کرد: در این طرح قیمت تمام شده هر فعالیت برابر بودجه به این دفاتر اختصاص می‌یابد که خدمات الکترونیکی دولت توسط این دفاتر خصوصی واگذار می‌شود.
وی افزود: این دفاتر شبیه دفاتر خدمات تلفن همراه است، اما خدمات دولتی ارائه می‌شوند و خدمات صف که در دستگاه‌های دولتی برشمرده شده برای اجرا به این دفاتر خصوصی واگذار می‌شوند.
معاون نوسازی معاونت سرمایه انسانی رئیس جمهور تصریح کرد: برابر ماده 24 قانون مدیریت خدمات کشوری هر دستگاه موظف است موارد تصدی‌گری را مشخص و اعلام کند و همانند دفتر پلیس+10 خدمات الکترونیک به مردم ارائه کند.
وی تصریح کرد: قیمت تمام شده خدمات توسط دولت مشخص شده و هزینه آن به پیش‌خوان‌های الکترونیک پرداخت می‌شود، بخش کوچکی نیز به عنوان کارمزد محدود و معین از مردم به عنوان دریافت کننده خدمات گرفته می‌شود.
بزرگیان در مورد این پرسش که چقدر از خدمات اداری از طریق بخش خصوصی قابل ارائه است و چقدر شغل ایجاد می‌شود گفت: آنچه در نظام اداری محاسبه می‌شود به ویژه واحدهای صف حداقل 30درصد خدمات قابل واگذاری و در دفاتر موجود سراسر کشور ارائه می‌شود، در حال حاضر 50 هزار نفر از طریق این دفاتر مشغول به کار شده‌اند اما با اجرای این طرح و ارتقاء خدمات پیش بینی می‌شود، دستکم 500 هزار نفر از بخش خصوصی در این دفاتر مشغول به کار شوند.
وی افزود: هفته آینده نیز همایش انجام دورکاری برگزار می‌شود.

دورکاری (کار از راه دور): مزایا و راهکارها چکیده در این مقاله د

دورکاری (کار از راه دور): مزایا و راهکارها
چکیده

در این مقاله دورکاری تعریف می شود و مثال ها و مصادیقی از آن ارائه می گردد. سپس مزایای سازمانی، فردی، اقتصادی و اجتماعی کار از راه دور هم چنین مزایای دورکاری در ایران بررسی می شود. در ادامه به مشاغل مناسب دورکاری اشاره می شود. مشاغل نامناسب برای کار از راه دور، مشاغلی که بیشترین استفاده را از کار از راه دور می برند، مشکلات کار از راه دور برای سازمان های ایرانی، راه های گسترش کار از راه دور، آمارهایی از گسترش کار از راه دور و آمارهایی از شاغلان کار از راه دور دیگر مطالب این مقاله را تشکیل می دهند.

1- تعریف کار از راه دور یا دورکاری
* یک انتخاب است راجع به روش انجام کار، که به کارکنان اجازه می دهد تمام یا قسمتی از کارشان را خارج از محیط کاری انجام دهندیعنی افراد می توانند از خانه شان, از یک مرکزارتباط از راه دوردر نزدیکی خانه شان یا از محل کار دیگری وظایف کاریشان را انجام دهند (مجله کانکشنزسپتامبر 2004).
* استفاده از رایانه و ارتباطات راه دور به منظور تغییر موقعیت جغرافیایی محل کار و انجام وظایف شغلی (کمیسیون اروپا).
در واقع به واسطه به وجود آمدن کامپیوتر ها، شبکه های ارتباطی، نرم افزارهای ارتباطی و نرم افزارهای اداری و تخصصی علوم مختلف است که امروزه می توانیم از کار از راه دور صحبت کنیم. پس با پیشرفت این ابزارها می توانیم انتظار داشته باشیم که در آینده تعداد مشاغل از راه دور بیشتر و کارهای از راه دور با کیفیت تر شوند.

2- مثالهایی از کار از راه دور
* استفاده از پزشکان سایر کشورها در اوقات شبانه کار بیمارستانها (تله مدیسن): برای مثال وقتی یک بیمار طی نیمه شب در بیمارستان سنت ماری نیاز فوری به سی تی اسکن، التراسوند و یا ام-آر-آی داشته باشد دیگر نیازی نیست تا کارکنان بخش اورژانس، دکتر رادیولوژیست را از رختخواب بیرون بکشند تا او تصاویر را بخواند. اینکار توسط دکتری در ماورای دریاها و درست هنگامی که نیم روز کار خود را میگذراند انجام خواهد شد. به گزارش بخش خبر شبکه فن آوری اطلاعات ایران، از سایت www.ComeToNet.com و به نقل از واشنگتن پست، خواندن تصاویر فوق به دکتر ارجون که 8000 مایل آن طرفتر و در بنگال هند کار میکند، واگذار میگردد. وقتی بیمارستان سنت ماری و یک دوجین بیمارستان دیگر امریکایی در نیمه شب بسر میبرند، تصاویر خود را بصورت الکترونیکی به دکتر ارجون میفرستند و او توصیه های لازم را به دکترهای هر بیمارستان میدهد. این اینکار بطرز فزاینده مورد توجه قرار گرفته است بشکلی که توجه مناطق دیگر مانند هاوایی، هند، استرالیا، سوییس و برزیل را نیز برای خواندن تصاویر از راه دور به خود جلب کرده است. جاناتان دی لینکاس رئیس هیئت مدیره انجمن تله مدیسن امریکا اعتقاد دارد که تله رادیولوژی که هم اکنون استفاده میشود هنوز در آغاز راه قرار دارد و خاطر نشان کرد که در سایر رشته ها مانند پاتولوژِی نیز کارهای مشابه ای انجام شده است (سایت www.IRITN.com).
* به عنوان نمونه‌ای از این مورد می‌توان به استفاده از خانه‌کاران به‌ عنوان نیروی کار اضافی برای مراکز پیام در طی دوره‌های افزایش تقاضا اشاره کرد (که گاهی اوقات به نام «مراکز مجازی پیام» شناخته می‌شوند)، که طبق یک تحقیق بین‌المللی هم‌اکنون در 4 درصد از مراکز پیام این کار انجام می گردد.
* اطلاعات پرونده بیماران و گزارشهای پزشکی ازطریق اینترنت به شرکتهای خدماتی در هند و فیلیپین ارسال شده و این اطلاعات در آنجا پس از سازماندهی لازم توسط نرم افزارهایی (مانند organizer) به کشور سفارش دهنده منتقل می گردد (خبرگزاری فارس).
* در فیلیپین کارکنان ثبت داده ها (data entry) کار ثبت وجمع آوری لیست کتاب ها را برای کتابخانه ملی پاریس انجام می دهند.
* فرد مسئول بازدید و تهیه گزارش از واحدهای مختلف یک سازمان در شهرهای مختلف (مثل شعب مختلف یک بانک یا فروشگاه زنجیره ای) دیگر مجبور نخواهد بود بعد از تهیه هر گزارش، مستقیما به سازمان مراجعه کرده و گزارشش را تحویل دهد. وی میتواند در حین مسافرت از شهری به شهر دیگر بوسیله کامپیوتر قابل حمل گزارشش را تهیه کرده و از طریق اینترنت (یا حتی خط تلفن همراه) گزارش را به سازمان متبوع ارسال کند.
* فرض کنید یک مهندس الکترونیک از ایران و مهندسی از ژاپن بر روی پروژه طراحی مدار الکترونیکی دستگاه خاصی کار می کنند. این دو نفر می توانند با بکارگیری یکی از نرم افزارهای کنفرانس ویدئویی با یکدیگر مکالمه صوتی-تصویری داشته باشند و در همان حال تصویر مانیتور فرد دیگر را داشته را داشته باشند و ببینند که طرف مقابل با نرم افزار تخصصی رشته الکترونیک چه مداری را طراحی کرده و حتی در صورت اجازه طرف مقابل، به نرم افزارها و فایل های موجود روی کامپیوترش دسترسی داشته باشد و جالب تر اینکه نه دو نفر بلکه چندین نفر می توانند به طور همزمان چنین ارتباطی داشته باشند.
جالب است بدانید در اروپا و امریکا شرکتهایی به تولید و فروش کلبه‌های‌ تک‌ اتاقه‌ چوبی‌ می پردازند. این کلبه ها به عنوان محل کار (دفترخانگی) قابل نصب در حیاط خانه اند. این‌ فضای‌ کاری‌ کامل‌ دارای‌ پنجره‌های‌ دو جداره‌ است‌ و برای‌ برق‌ و نور، سیم‌کشی‌ توکار دارد؛ همچنین‌ دارای‌ یک‌ بخاری‌ برقی‌، پریز تلفن‌، کابل‌ تلویزیون‌ و یک‌ زنگ‌ خطر دزدگیر است‌ (کتاب دورکاری‌ برای‌ کتابداران‌ و اطلاع‌رسانان -‌‌‌ مونیکا بلیک؛ ترجمه نادر نقشینه).

3- مزایای کار از راه دور برای سازمانها
مدیران منابع انسانی با بذل توجه به کار از راه دور می توانند مزایای فردی و سازمانی زیر را به ارمغان آورده و موجبات رضایت کارکنان و مدیران را فراهم سازند:

* قدرت سازمان ها در انتخاب بهینه نیروی کار افزایش می یابد.
* شلوغی بیش از حد محل های کار کاهش می یابد.
* نیاز به ساختمان های بزرگ و ادارات عریض و طویل کاهش می یابد.
* غیبت کارکنان کاهش می یابد (در حدود60%).
* ساز مان ها قدرت بیشتری برای پاسخگویی به نیاز های فوری و اضطراری خواهند داشت چون می توانند قسمتی از کارشان را به شاغلان از راه دور بسپارند.
* تسهیل انجام اموری که باید به صورت مخفیانه انجام گیرند و کاهش امکان لو رفتن کل پروژه کاری مورد نظر
* افزایش بهره وری
طی مطالعه ای که در سال 1999 در ارتباط با گروهی از کارکنان راه دور انجام شد مشخص شد که 47درصد از آنها افزایش بهره وری ,42 درصد آنان عدم تغییر در بهره وری و10 درصد آنان کاهش در بهره وری کاری خود را تجربه کرده اند (روزنامه شرق شماره167). همچنین در پژوهش دیگری 31 درصد بر بهره وری بیشتر، 56 درصد به عدم تغییر در بهره وری و 6درصد به کاهش بهره وری کاری خود معتقد بوده اند و7 درصد نیز پاسخی نداده اند.     همین طورآمارهای دیگر نشان می دهد افزایش بهره وری بین 10% تا 40% است.(Telework America Survey – 2000 and CO Telework Coalition)

4- مزایای فردی کار از راه دور
* کار از راه دور محدودیتهای زمانی و مکانی را از سر راه بر می دارد. حالا دیگرمی توانید در بهترین و خوش آب و هوا ترین مناطق زندگی کنید از حاشیه شهرها تا مناطق ییلاقی کوهستان ها.
* کاهش رفت و آمد و هزینه های ناشی از آن که شامل هزینه حمل و نقل و ارزش پولی وقت تلف شده در راه.
* زمانی که ناگزیر در رفت و آمد روزانه به محل کار تلف می شد، حالا می تواند برای نگهداری از فرزندان و والدین پیر سپری شود.
* گسترش حق انتخاب شغل و کار. کارمند هر شرکت یا سازمانی  که دوست دارید باشید، دیگر جا و مکان ملیتش فرق نمی کند.
5- مزایای اقتصادی - اجتماعی کار از راه دور
* کاهش ترافیک های درون شهری و مشکلات ناشی از آن مثل آلودگی هوا و محیط زیست.
* کاهش نیاز به راه سازی و گسترش بزرگراه ها
* برای کسانی که ناتوانی یا بیماری خاصی دارند که حضورشان در ادارات مرسوم، غیر معقول و غیر ضروری است، موقعیت کاری فراهم می شود.
* بازار نیروی کار گسترش می یابد یعنی قدرت انتخاب سازمان ها برای انتخاب بهینه نیروی کار مورد نیازشان زیاد می شود زیرا تا دیروز سازمان ها ناگزیر بودند کار را به یکی از متخصصان همان شهر (یا منطقه جغرافیایی) بسپارند اما امروز می توانند کار را به طریق از راه دور به هر متخصصی که توانایی ها و قابلیت های بیشتری دارد بسپارند که این همان شایسته سالاری است. به این ترتیب موقعیت های کاری یکسانی نیز برای همه جدای از محل و موقعیتشان به وجود می آید که این راستا عدالت اجتماعی است.
* کاهش رشد جمعیت شهر های بزرگ؛ از هجوم نیروی کار به شهرهای بزرگ برای دستیابی به موقعیت های کاری بهتر کاسته می شود.
6- چه مشاغلی برای کار از راه دور مناسب اند
* در صورت نیاز یا وجود مشاغل ذیل در سازمان،مدیر منابع انسانی می تواند در صدد ارائه این مشاغل به صورت کار از راه دور باشد:

مطالعات و تحقیقات نظری
* مشاغل کامپیوتری مثل برنامه نویسی، طرحی صفحات وب، طراحی گرافیکی، انیمیشن سازی
* مترجمی، نویسندگی، فروش و بازار یابی، مشاوره، حسابداری
* کارهای طراحی و محاسبات در علوم مهندسی مثل محاسبه و طراحی سازه در مهندسی عمران، طراحی ماشین آلات در مهندسی مکانیک
* تدریس (از طریق ویدئو کنفرانس)
* بطور کلی بسیاری از کارهای خدماتی به طریق از راه دور قابل انجام اند.
7- چه مشاغلی برای کار از راه دور مناسب نیستند
* کارهای عملی و اجرایی مثل آتش نشانی، پلیس، کار آزمایشگاهی، جراحی، دندانپزشکی، اورژانس پزشکی و... (البته برخی از جراحی ها هم در حال حاضر از راه دور انجام می شود - سایت راهکار مدیریت)
* جاهایی که تاثیرگذاری و نفوذ درافراد مسئله خیلی مهمی است.
* زمانی که نظارت مستمر و شدید بر کار ضروری است.
* زمانی که احتمال وقوع پیشامدهای اضطراری بالاست یا هزینه وقوع پیشامد اضطراری زیاد است مثل مسئولیت نیروگاه اتمی، مسئولیت ماشین آلات در خط تولید انبوه
* کارهایی که ارتباط مداوم و مستقیم با تعداد زیادی از کارکنان یک ضرورت است.
8- مشاغلی که بیشترین استفاده را از کار از راه دور می برند
* تقریباً از هر ده مؤسسه ای که از شاغلان راه دور استفاده می‌کند، شش موسسه این افراد را برای کارهای توسعه و پشتیبانی نرم‌افزاری به ‌کار می‌گیرد.
* کارهای خلاقانه مثل طراحی، ویراستاری، تولید محتوای چندرسانه‌ای و... دومین دسته از کارهای شاغلان از راه دور است با سهم 38درصد.
* سومین دسته، کارکردهای آموزشی و خدمات مشتری می باشد (مقاله" مشارکت فناوری اطلاعات در کارآفرینی"-سید علیرضا حجازی - منتشر شده در سایت راهکار مدیریت).
9- مزایای کار از راه دور برای ایران
* افزایش فرصت های شغلی برای نیروی کار متخصص: با توجه به اینکه سطح دستمزدها در ایران پایین است، شرکت های خارجی تمایل دارند از متخصصان ایران در انجام کارها استفاده کنند. کار از راه دور این امر را تسهیل می کند بدون اینکه نگران مشکلات ناشی از مهاجرت نیروی کار باشند. (جمعیت بیکاران جوان کشور از مرز 3 میلیون  و 800 هزارنفر گذشته و سالانه 721 هزار و 300 نفر بر عرضه نیروی کار کشور افزوده می شود).
* ایجاد فرصتی مناسب برای اشتغال زنان: در بسیاری از خانواده ها کار زن در خارج از خانه به دلایل مختلف امکان پذیر نیست. کار از راه دور فرصت مناسبی برای اشتغال زنان را فراهم می کند.
10- مشکلات کار از راه دور برای سازمان های ایرانی
* عدم آشنایی مدیران با مزایا و کاربردهای کار از راه دور و بطور کلی ICT
* بی ثباتی و نامطمئن بودن خطوط ارتباطی
* هزینه نسبتا بالای نصب تجهیزات سخت افزاری
* هزینه بالای ارتباطات
* ناکارایی و دانش اندک کارکنان بخش IT
* ضعف زبان خارجی اکثر افراد
* کمبود ضوابط و مقررات برای کار از راه دور
11- راه های گسترش کار از راه دور
* گسترش شبکه های کامپیوتری
* افزایش پهنای باند شبکه های کامپیوتری
* گسترش اتوماسیون اداری
* شناساندن مزایا و کاربردهای کار از راه دور به عموم مدیران و تصمیم گیران
* آشنا سازی کارکنان با کامپیوتر، شبکه و نحوه کاربرد آنها برای انجام بهتر امور
* کاهش هزینه های ارتباطات بطور کلی و تامین ارتباطات ارزان قیمت برای کار از راه دور بطور خاص    ساده سازی کار با شبکه ها و کامپیوترها (کاربر پسند کردن نرم افزارهای رابط)
* کمک های مالی یا اعمال تخفیف های مالیاتی برای شرکت هایی که با هدف صادرات کار از راه دور مشغول به کار می شوند.
* حرکت به سوی دولت الکترونیکی
* آشنا سازی عموم مردم با کامپیوتر و امکانات شبکه وتشویق آنان به استفاده.
* تبلیغ و انتشار اطلاعات راجع به فرصت های از راه دور
* معرفی جهانی مزایای نسبی نیروی کار ایرانی
* تهیه نرم افزارهایی برای تسهیل کارهای خاص مشاغل
* توسعه و نگهداری نیروی متخصص IT
* حرکت به سوی جامعه اطلاعاتی
* حرکت به سوی اقتصاد مبتنی بر دانش
12- آمارهایی از گسترش کار از راه دور
کلیه آمارها حکایت ازعلاقه روز افزون کارکنان و کارفرمایان به کار از راه دور دارد:

* تحقیقی در نظریه کار از راه دور در ایرلند در سال 1995 و در میان مردم عادی نشان داد که 39 درصد مردم معتقد بودند که اگر تمام یا بخشی از کار خود را از طریق کامپیوتر و در خانه هایشان انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود (روزنامه شرق شماره167). 
* 56 درصد نیز بر این باور بودند که کارفرمایان باید به کارمندان خود اجازه دهند آنان تمام و یا بخشی از ساعات خود را از راه دور به کار بپردازند.
* در تحقیقی دیگر 34 درصد از افراد شاغل ترجیح می دادند که از راه دور کار کنند.
* در همان سال نیز نتیجه یک تحقیق در فنلاند بر این بود که بیش از نیمی از کارفرمایان فنلاندی علاقه مند بودند تا کار از راه دور را در شکل یک قرارداد ثانوی و یا کار سیار طرح کنند و بیش از 70 درصد علاقه مند به کار از راه دور بودند (روزنامه شرق شماره167).
* نتیجه یک تحقیق در کانادا در سال 1998، نیز نشان داد که 41 درصد از کارمندان کانادایی معتقدند که کار از راه دور بسیار جذاب است.
* تحقیقی دیگر در امریکا حاکی از این است که 39%  از کارکنانی که در حال حاضر به طریق از راه دور کار نمی کنند به کار از راه دور علاقه مندند.
* تعداد کل کارکنان از راه دور بریتانیا بین سال های 1998 و 2000 حدود 39 درصد افزایش یافته است.
* در سال 2001 تعداد 8/25 میلیون آمریکایی به دور کاری مشغول بودند و پیش بینی می شود که این میزان تا پایان سال 2004 به 9/28 میلیون نفر بالغ شود (http://www.talareweb.com).
13- آمارهایی از شاغلان کار از راه دور
13-1- سن شاغلان
* 17% بین سن 18 تا29 سال هستند.
* 60% بین سن30 تا 49 سال هستند.
* 22% بین سن 50 تا  64 سال هستند.
13-2- کارهای شاغلان از راه دور
* 38% از وقتشان پشت کامپیوتر می گذرد.
* 17% از وقتشان با تلفن صحبت می کنند.
* 24% از وقتشان صرف مطالعه تحقیق و تجزیه و تحلیل می شود.
* 9% از وقتشان در ملاقات رودر رو سپری می شود.

منبع : راهکار مدیریت